គម្រោងបោកប្រាក់តាមបែបវិនិយោគដែលគេហៅថា Ponzi Schemes គឺជាយុទ្ធសាស្ត្រនៃវិធីបោកប្រាស់លុយរវាងក្រុមអ្នកវិនិយោគ និងអ្នកដែលមានចំណេះដឹងទាប ហើយក្រុមទាំងនោះជាធម្មតាជាមនុស្សដែលមានតម្រូវការលុយខ្លាំង និងមានបំណងចង់បានប្រាក់ចំណេញច្រើន ក្នុងរយៈពេលខ្លី ហើយវាជាទូទៅកើតឡើងនៅក្នុងតំបន់នៃប្រទេសដែលកំពុងអភិវឌ្ឍ។
ដំណើរការនៃការរៀបចំវិធីបោកប្រាស់នេះមានភាពងាយយល់ស្រដៀងគ្នាទៅនឹងការបោកប្រាស់បែប Pyramid Schemes ដែរ ដោយអ្នកវិនិយោគដែលត្រូវបានគេបោកលុយនឹងត្រូវបន្តទៅបោកមនុស្សផ្សេងទៀតដើម្បីទទួលបានប្រាក់ចំណេញ និងការឡើងឋានៈក្នុងអង្គភាព ប៉ុន្តែអ្នកផ្តើមគំនិតដំបូងនឹងចាំតែកើបលុយប៉ុណ្ណោះ។
Ponzi Scheme ត្រូវបានបង្កើតឡើងជាលើកដំបូងដោយជនជាតិអ៊ីតាលី លោក Charles Ponzi កាលពីដើមសតវត្សរ៍ទី២០ ដែលគ្រានោះលោក Ponzi បានបញ្ចុះបញ្ចូលក្រុមអ្នកវិនិយោគជាច្រើនដើម្បីទទួលបានប្រាក់ចំណេញរហូតទៅដល់ ៤០ ឬ៦០ភាគរយត្រឡប់មកវិញក្នុងរយៈពេល៩០ថ្ងៃ។ ចាប់តាំងពីពេលនោះមក វិធីសាស្ត្រនេះត្រូវបានអនុវត្តជាបន្តបន្ទាប់រហូតមកទល់បច្ចុប្បន្ន។
ទោះបីជាយ៉ាងណាក្តី ដើម្បីបញ្ចៀសហនិភ័យ និងការចូលរួមដោយមិនដឹងខ្លួនជាមួយនឹងវិធីសាស្ត្របោកប្រាស់មួយនេះគេអាចកត់សំគាល់វាតាមរយៈការកំណត់ចំណាំមួយចំនួនដូចជា៖
– ការវិនិយោគដោយសន្យាជាមួយនឹងប្រាក់ចំណេញត្រឡប់វិញមានចំនួនច្រើន និងមានហានិភ័យទាប
– ទទួលបានប្រាក់ចំណេញច្រើនជារៀងរាល់ខែ ឬរាល់ពេលទទួលបានពីការវិនិយោគ
– ជាការវិនិយោគដែលមិនមានការចុះបញ្ជី និងគ្មានអាជ្ញាបណ្ណត្រឹមត្រូវ
– ក្រុមអ្នកលក់ផលិតផល និងសេវាដែលមិនមានអាជ្ញាបណ្ណ
– ជាការវិនិយោគដែលមានភាពលាក់បាំង និងយុទ្ធសាស្ត្រដែលមានភាពស្មុគ្រស្មាញ
– ចុងក្រោយ អ្នកនឹងចាប់ផ្តើមទទួលបានការទូទាត់លុយប្រាក់ចំណេញត្រឡប់មកវិញកាន់តែលំបាកឡើង ប្រសិនបើអ្នកមិនចង់ធ្លាក់ខ្លួនចូលទៅក្នុងការវិនិយោគដែលមានប្រើប្រាស់វិធីសាស្ត្រ Ponzi Schemes ទេ គឺមានវិធីសាស្ត្រដ៏សាមញ្ញបំផុត ដើម្បីជៀសវាងដូចជាការប្រើប្រាស់អ្នកប្រឹក្សាដែលមានជំនាញហិរញ្ញវត្ថុ និងមានអាជ្ញាបណ្ណត្រឹមត្រូវ ឬធ្វើការស្រាវជ្រាវបន្ថែមដោយខ្លួនឯងទៅលើក្រុមហ៊ុន និងក្រុមមនុស្សដែលយើងចង់វនិយោគជាមួយជាដើម៕