ភ្នំពេញ ៖ ពន្ធប្រថាប់ត្រា គឺជាប្រភេទពន្ធដែលកំណត់លើការផ្ទេរកម្មសិទ្ធិ ឬសិទ្ធិកាន់កាប់អចលនទ្រព្យ ដូចជាផ្ទះសម្បែង ដីធ្លី អគារ ឬការដាក់ភាគហ៊ុនជាអចលនទ្រព្យក្នុងក្រុមហ៊ុន ការផ្ទេរកម្មសិទ្ធិ ឬសិទ្ធិកាន់កាប់មធ្យោបាយដឹកជញ្ជូន ឬយានយន្តគ្រប់ប្រភេទ ការផ្ទេរចំណែកណាមួយ ឬទាំងស្រុងនៃភាគហ៊ុនរបស់ក្រុមហ៊ុន កិច្ចសន្យាផ្គត់ផ្គង់ទំនិញ ឬសេវា ដែលប្រើប្រាស់ថវិការដ្ឋ ។
ពន្ធនេះត្រូវបានបង្កើតដើម្បីជាគុណប្រយោជន៍ដល់ថវិការដ្ឋបាលថ្នាក់ក្រោមជាតិសម្រាប់អភិវឌ្ឍមូលដ្ឋាន។ ប្រភេទពន្ធនេះត្រូវប្រមូលពីអ្នកទទួលសិទ្ធិកាន់កាប់ ។ ពន្ធប្រថាប់ត្រា ដែលប្រជាពលរដ្ឋទូទៅតែងតែជួបប្រទះញឹកញាប់ចំពោះការផ្ទេរកម្មសិទ្ធិ ឬសិទ្ធិកាន់កាប់ គឺពន្ធប្រថាប់ត្រាចំពោះការផ្ទេរកម្មសិទ្ធិ ឬសិទ្ធិកាន់កាប់អចលនទ្រព្យ ។
ពន្ធប្រថាប់ត្រា ចំពោះការផ្ទេរកម្មសិទ្ធិ ឬសិទ្ធិកាន់កាប់អចលនទ្រព្យ គឺជាពន្ធដែលត្រូវបង់នៅពេលមានការទិញលក់ ឬដោះដូរ ឬធ្វើអំណោយអចលនទ្រព្យ ឬការដាក់ហ៊ុនជាអចលនទ្រព្យក្នុងក្រុមហ៊ុន។
កាតព្វកិច្ច និងបែបបទនៃការប្រកាសបង់ពន្ធ ដែលតម្រូវឱ្យអ្នកជាប់ពន្ធមានកាតព្វកិច្ចដាក់លិខិតប្រកាស និងបង់ពន្ធប្រថាប់ត្រាឱ្យបានគ្រប់ក្នុងរយៈពេល ៣ខែបន្ទាប់ពីកាលបរិច្ឆេទនៃ “ដីកាបញ្ជូន”សំណុំឯកសារក្នុងនោះរួមមានផ្ទេរកម្មសិទ្ធិរបស់រដ្ឋបាលសុរិយោដីរាជធានី-ខេត្ត ចំពោះអចលនទ្រព្យបានចុះបញ្ជី (មានប័ណ្ណកម្មសិទ្ធិ) , ផ្ទេរសិទ្ធិកាន់កាប់អចលនទ្រព្យរបស់អាជ្ញាធរដែនដី (ក្រុង-ស្រុក-ខណ្ឌ) ចំពោះអចលនទ្រព្យពុំបានចុះបញ្ជី (គ្មានប័ណ្ណកម្មសិទ្ធិ) និងត្រូវបង់ប្រាក់ពន្ធនៅសាខាពន្ធដារខេត្ត-ខណ្ឌ ឬនៅធនាគារជាដៃគូជាមួយក្រសួងសេដ្ឋកិច្ចនិងហិរញ្ញវត្ថុ ។
អ្នកជាប់ពន្ធត្រូវដាក់លិខិតប្រកាសនៅអគ្គនាយកដ្ឋានពន្ធដារ និងបង់ប្រាក់ពន្ធនៅធនាគារជាដៃគូជាមួយក្រសួងសេដ្ឋកិច្ច និងហិរញ្ញវត្ថុ ចំពោះអចលនទ្រព្យនៅរាជធានីភ្នំពេញ ហើយចំពោះអចលនទ្រព្យតាមបណ្តាខេត្ត អាចដាក់លិខិតប្រកាសនៅសាខាពន្ធដារខេត្តដែលអចលនទ្រព្យនោះស្ថិតនៅ ឬនៅអគ្គនាយកដ្ឋានពន្ធដារតាមការស្នើសុំរបស់អ្នកជាប់ពន្ធ និងត្រូវបង់ប្រាក់ពន្ធនៅសាខាពន្ធដារខេត្ត ឬនៅធនាគារជាដៃគូជាមួយក្រសួងសេដ្ឋកិច្ច និងហិរញ្ញវត្ថុ។
អត្រាពន្ធប្រថាប់ត្រា ចំពោះការផ្ទេរកម្មសិទ្ធិ ឬសិទ្ធិកាន់កាប់អចលនទ្រព្យ ត្រូវបានកំណត់តាមអត្រា ៤ភាគរយ នៃមូលដ្ឋានគិតពន្ធ ឬតម្លៃអចលនទ្រព្យសរុប ដែលតម្លៃអចលនទ្រព្យត្រូវបានកំណត់តាមលំដាប់អាទិភាពដូចខាងក្រោម៖
១. តម្លៃអចលនទ្រព្យ ដែលត្រូវបានកំណត់ក្នុងឧបសម្ព័ន្ធរបស់ក្រសួងសេដ្ឋកិច្ច និងហិរញ្ញវត្ថុ។
២.តម្លៃអចលនទ្រព្យ ដែលត្រូវបានកំណត់ក្នុងកិច្ចសន្យាផ្ទេរកម្មសិទ្ធិ ឬសិទ្ធិកាន់កាប់ ឬលិខិតគតិយុត្តផ្សេងទៀត។
ករណីមានការអនុគ្រោះពន្ធ
មូលដ្ឋានគិតពន្ធ = តម្លៃអចលនទ្រព្យសរុប – ការអនុគ្រោះពន្ធ
ការគណនាប្រាក់ពន្ធ៖
ប្រាក់ពន្ធត្រូវបង់ = មូលដ្ឋានគិតពន្ធ X ៤%
ឧទាហរណ៍៖ ករណីផ្ទេរកម្មសិទ្ធិផ្ទះល្វែងដែលមានដីទំហំ ១០០ម៉ែត្រការ៉េ និងមានសំណង់ឥដ្ឋបេតុងជាន់ផ្ទាល់ដី និងជាន់ទី១ ស្មើនឹង ៦៤ម៉ែត្រការ៉េ (E0=E1=64m2) និងមានអាយុកាលសំណង់ក្រោម ១០ឆ្នាំ ស្ថិតនៅលើកំណាត់ផ្លូវវត្តអង្គតាម៉ិញ ចាប់ពីផ្លូវសហព័ន្ធរុស្សី (១១០) ដល់ផ្លូវលេខ២០០៤ និងមានតម្លៃសម្រាប់មូលដ្ឋានគិតពន្ធប្រថាប់ត្រា តាមឧបសម្ព័ន្ធរបស់ក្រសួងសេដ្ឋកិច្ច និងហិរញ្ញវត្ថុ ដូចខាងក្រោម៖
តម្លៃដី = ៣០០ ដុល្លារ/ម២
តម្លៃផ្ទះជាន់ផ្ទាល់ដី (Eo) = ២៥០ ដុល្លារ/ម២
តម្លៃផ្ទះជាន់ទី១ (E1) = ២០០ ដុល្លារ/ម២ ។
យ៉ាងណាក្ដី រាជរដ្ឋាភិបាលកម្ពុជាក៏បានលើកលែងពន្ធប្រថាប់ត្រាចំពោះលំនៅឋានដែលមានតម្លៃក្រោម ឬស្មើនឹង៧ម៉ឺនដុល្លារអាមេរិក ដែលពលរដ្ឋទិញពីអ្នកអភិវឌ្ឍន៍លំនៅឋានជាបុរី មានចុះបញ្ជីត្រឹមត្រូវ ដូច្នេះតម្លៃផ្ទះដែលមានតម្លៃស្មើ ឬក្រោម៧ម៉ឺនដុល្លារមិនត្រូវការបង់ពន្ធប្រថាប់ត្រាឡើយនៅពេលមានការទិញលក់ ៕