បរទេស៖ យោងទៅតាមប្រភពពី Health Policy Watch បានរាយការណ៍ថា រដ្ឋមន្ត្រីក្រសួងសុខាភិបាល និងបរិស្ថានមកពីតំបន់អឺរ៉ុបដែលជាសមាជិកអង្គការសុខភាពពិភពលោក ៥៣ ប្រទេស នឹងមានកិច្ចប្រជុំនៅសប្តាហ៍នេះនៅទីក្រុង Budapest ប្រទេសហុងគ្រីពាក់ព័ន្ធទៅនឹងបញ្ហានៃការស្លាប់របស់មនុស្សប្រមាណ ១,៤ លាននាក់ក្នុងមួយឆ្នាំៗដោយសារបញ្ហាបម្រែបម្រួលអាកាសធាតុ។
សេចក្តីប្រកាសេរបស់ Budapest Declaration នឹងត្រូវអនុម័តនៅថ្ងៃសុក្រនេះ ដែលនឹងរួមបញ្ជូលនូវការប្តេជ្ញាចិត្តច្មីមួយដើម្បីដោះស្រាយហានិភ័យអាកាសធាតុ ការបំពុល និងបញ្ហាបរិស្ថានដែលបង្កជាជំងឺក្នុងតំបន់ទាំង ៥៣ នេះ។ របាយការណ៍ថ្មីមួយរបស់អង្គការសុខភាពពិភពលោក WHO បានប៉ាន់ប្រមាណថា មនុស្សសរុបប្រហែល ១,៤ លាននាក់ស្លាប់ដោយសារបញ្ហាសុខភាពទាក់ទងនឹងបរិស្ថាននៅក្នុងតំបន់អឺរ៉ុប និង អាស៊ីកណ្តាលក្នុងមួយឆ្នាំៗ ហើយការបំពុលបរិយាកាសបានជាប់ចំណាត់ថ្នាក់កំពូលដោយមានអ្នកស្លាប់ប្រមាណជាងកន្លះលាននាក់។
ខាងក្រោមនេះជាទិន្នន័យមនុស្សស្លាប់ដោយសារហានិភ័យផ្សេងៗទៀតរួមមាន៖
- មនុស្ស ២៦៩ ៥០០ នាក់ស្លាប់ដោយសារការប៉ះពាល់នឹងសារធាតុគីមីពុល
- មនុស្ស ១៥០ ០០០ នាក់ស្លាប់ដោយសារតែការបំពុលពីចង្ក្រានធ្យូងថ្ម ប្រេងកាត និងជីវម៉ាស
- មនុស្ស ៣៣ ៥០០ នាក់ស្លាប់ដោយសារទឹកកខ្វក់ កង្វះទឹក និងកង្វះអនាម័យ
- មនុស្ស ២៤ ៦០០ នាក់ស្លាប់ដោយសារជំងឺមហារីកសួត
លើសពីនេះផងដែរ របាយការណ៍នេះគូសបញ្ជាក់ថា ការប្រែប្រួលអាកាសធាតុ និងជីវចម្រុះគឺជាកត្តាជំរុញឲ្យមានការកើនឡើងនៃហានិភ័យជំងឺ។ កាលពីឆ្នាំ២០២២ កន្លងទៅនេះ មនុស្សជិតណាស់ ២ ម៉ឺននាក់ស្លាប់ដោយសារកំដៅខ្លាំងនៅក្នុងរដូវក្តៅដែលក្តៅបំផុតមិនធ្លាប់មាននៅក្នុងទ្វីបអឺរ៉ុប។ ក្នុងរយៈពេល ៥០ ឆ្នាំកន្លងមកនេះ មនុស្សប្រហែល ១៥៩ ០០០ នាក់ស្លាប់ដោយសារសារកម្តៅក្តៅខ្លាំង ព្យុះ ទឹកជំនន់ និង គ្រោះរាំងស្ងួតជាដើម។ នៅក្នុងទីក្រុង ស្ទើរតែពីរភាគបីនៃចំនួនប្រជាជនខ្វះលទ្ធភាពទទួលបានកន្លែងបៃតងនៅជិតផ្ទះរបស់ពួកគេ។ របាយការណ៍ក៏បានណែនាំថា តាមរយៈការផ្តល់ម្លប់សម្រាប់ខ្វល់ និងមានភាពពណ៌បៃតងមានឥទ្ធិពលការពារសុខភាព ដែលអាចកាត់បន្ថយអត្រាមរណភាពបានជិត ១ ភាគរយ។
ទន្ទឹមនឹងនេះ ប្រទេសនានានឹងសន្យាថានឹងចាត់វិធានការជាបន្តបន្ទាប់ដើម្បីកាត់បន្ថយការបំភាយជាតិពុលដែលបង្កគ្រោះថ្នាក់ និងកាត់បន្ថយផលប៉ះពាល់អាកាសធាតុក្នុងនាមជាផ្នែកមួយនៃសេចក្តីប្រកាស ‘Budapest Declaration’ ។ សកម្មភាពទាំងអស់នេះរួមមាន ការគ្រប់គ្រងកាកសំណល់ដែលមានសុវត្ថិភាពជាងមុន និង ការប្តូរទៅប្រព័ន្ធដឹកជញ្ជូនគ្មានការបំភាយឧស្ម័ន ដើម្បីក្លាយទៅជាបរិស្ថានបៃតង និងមានសុខភាពល្អ។ មិនត្រឹមតែប៉ុណ្ណោះ គេសង្កត់ធ្ងន់ពិសេសលើការរួមបញ្ចូលសម្លេងរបស់យុវជន និងការពង្រឹងអំណាចដល់អង្គការយុវជនដោយសារទាំងមនុស្សជំនាន់បច្ចុប្បន្ន និងអនាគតនឹងរងផលប៉ះពាល់ការប្រែប្រួលអាកាសធាតុ ដែលបង្កភាពអវិជ្ជមានដល់ពួកគេទាំងសុខភាពផ្លូវកាយ និងផ្លូវចិត្ត។
ក្រៅពីបញ្ហាប្រឈមដោយសារការប្រែប្រួលអាកាសធាតុ បណ្តាប្រទេសនៅអឺរ៉ុបក៏កំពុងប្រឈមមុខនឹងចំនួនប្រជាជនដែលមានវ័យចំណាស់យ៉ាងឆាប់រហ័ស ការកើនឡើងនៃជំងឺរ៉ាំរ៉ៃ និងកង្វះកម្លាំងពលកម្មផ្នែកសុខភាព ព្រមទាំងថាមពល តម្លៃនៃការរស់នៅ និងវិបត្តិភូមិសាស្ត្រនយោបាយផងដែរ។ បញ្ហារួមគ្នាកំពុងបង្កើតសម្ពាធយ៉ាងខ្លាំងទៅលើប្រព័ន្ធថែទាំសុខភាព។ គួរឲ្យបញ្ជាក់ផងដែរថា កិច្ចប្រជុំនៅទីក្រុង Budapest នៅសប្តាហ៍នេះ គឺជាសន្និសីទរដ្ឋមន្ត្រីបរិស្ថាន និងសុខភាពលើកទីប្រាំពីរ ដែលមានគោលបំណងរៀបចំ និងផ្សព្វផ្សាយគោលនយោបាយប្រកបដោយភាពច្នៃប្រឌិត ដើម្បីគាំទ្រដល់សុខភាព និងសុខុមាលភាពយូរអង្វែងរបស់ប្រជាជននៅក្នុងតំបន់អឺរ៉ុប ។ សន្និសីទនេះនឹងត្រូវធ្វើឡើង និង ចូលរួមពីការិយាល័យប្រចាំតំបន់នៅអឺរ៉ុបរបស់អង្គការសុខភាពពិភពលោក WHO ដែលសហការជាមួយគណៈកម្មការសេដ្ឋកិច្ចសហប្រជាជាតិសម្រាប់អឺរ៉ុប (UNECE) និងកម្មវិធីបរិស្ថានរបស់អង្គការសហប្រជាជាតិ (UNEP)៕