សេដ្ឋកិច្ច
ហិរញ្ញវត្ថុ
អចលនទ្រព្យ
ជំនួញ
អត្ថបទពាណិជ្ជកម្ម
អាជីវកម្មថ្មី និងនវានុវត្ត
មាតិកាឌីជីថល
Khmer Insider
មរតកគំនិត
កម្ពុជា 360°
វិថីហិរញ្ញវត្ថុ
គិតត្រឹមពាក់កណ្តាលសតវត្សរ៍ទី ២០ សហរដ្ឋអាមេរិក គឺជាប្រទេសផលិតប្រេងធំបំផុត និងជាអ្នកគ្រប់គ្រងតម្លៃប្រេងក្នុងទីផ្សារពិភពលោក។ ក្រោយមកអង្គការនៃប្រទេសនាំចេញប្រេង (OPEC) ត្រូវបានបង្កើតឡើងនៅឆ្នាំ១៩៦០ ហើយបានកាន់កាប់ គ្រប់គ្រងទីផ្សារប្រេង និងតម្លៃប្រេងក្នុងពិភពលោក។ ទោះបីជាយ៉ាងណាក៏ដោយ ជាមួយនឹងការរកឃើញប្រភេទប្រេងក្នុងថ្ម (shale oil) នៅសហរដ្ឋអាមេរិក និងភាពជឿនលឿនផ្នែកបច្ចេកវិទ្យាក្នុងការខួងយករ៉ែ សហរដ្ឋអាមេរិកបានលេចមុខជាថ្មីក្នុងនាមជាអ្នកផលិតប្រេងដ៏ធំបំផុតក្នុងពិភពលោក។
អត្ថបទនេះ យើងនឹងទៅមើលអំពីប្រវត្តិសាស្ត្រនៃអំណាចលើទីផ្សារប្រេងរបស់សហរដ្ឋអាមេរិក និង OPEC ថាតើនរណាមានអំណាចលើទីផ្សារប្រេងជាង?
ប្រេង ត្រូវបានគេចម្រាញ់ចេញជាលក្ខណៈពាណិជ្ជកម្មដំបូងគេបង្អស់នៅសហរដ្ឋអាមេរិក ដោយតម្លៃស្ថិតនៅក្រោមអំណាចនៃការសម្រេចចិត្តរបស់សហរដ្ឋអាមេរិក ដែលនៅពេលនោះអាមេរិកជាប្រទេសផលិតប្រេងធំជាងគេក្នុងពិភពលោក ហើយតម្លៃប្រេងមានការប្រែប្រួលខ្លាំងនៅជំនាន់នោះ ដោយសារដំណើរការចម្រាញ់ខ្វះការសន្សំសំចៃខុសពីមាត្រដ្ឋានសព្វថ្ងៃ។
ជាឧទាហរណ៍ នៅដើមទសវត្សរ៍ឆ្នាំ១៨៦០ យោងតាម Business Insider តម្លៃប្រេងក្នុងមួយបារ៉ែលបានឡើងដល់ទៅ ១២០ ដុល្លារអាមេរិក (បើគិតតាមលក្ខខណ្ឌសព្វថ្ងៃ) ក្រោមឥទ្ធិពលនៃការកើនឡើងតម្រូវការដែលបណ្តាលមកពីសង្គ្រាមស៊ីវិលនៅសហរដ្ឋអាមេរិក។ ក្រោយមកតម្លៃបានធ្លាក់ចុះជាង ៦០% ក្នុងរយៈពេល ៥ ឆ្នាំ។
នៅឆ្នាំ១៩០១ ការរកឃើញប្រភពប្រេងនៅតំបន់ Spindletop ភាគខាងកើតរដ្ឋតិចសាស់ បានបើកទ្វារទៅរកការអភិវឌ្ឍន៍យ៉ាងឆាប់រហ័សនៃឧស្សាហកម្មប្រេងរបស់សហរដ្ឋអាមេរិក។ ការផ្គត់ផ្គង់ និងតម្រូវការប្រេងបានកើនឡើងបន្ថែមទៀតជាមួយនឹងការរកឃើញប្រភពប្រេងនៅទឹកដីពែរ្ស (ប្រទេសអ៊ីរ៉ង់បច្ចុប្បន្ន) ក្នុងឆ្នាំ១៩០៨ និងអារ៉ាប៊ីសាអូឌីតក្នុងអំឡុងឆ្នាំ១៩៣០ ។
នៅពាក់កណ្តាលសតវត្សរ៍ទី២០ ការប្រើប្រាស់ប្រេងក្នុងសព្វាវុធ និងការខ្វះខាតធ្យូងថ្មនៅអឺរ៉ុបជាហូរហែ បានធ្វើឱ្យតម្រូវការប្រេងមានការប្រែប្រួល។ អាមេរិកបានចាប់ផ្តើមពឹងផ្អែកលើប្រេងនាំចូលក្នុងកំឡុងសង្គ្រាមវៀតណាម និងកំឡុងសេដ្ឋកិច្ចលូតលាស់លឿននៅទសវត្សរ៍ឆ្នាំ១៩៥០ និងឆ្នាំ១៩៦០ ។ ផ្ទុយទៅវិញ វាបានធ្វើឱ្យប្រទេសអារ៉ាប់ និងអង្គការ OPEC ដែលត្រូវបានបង្កើតឡើងក្នុងឆ្នាំ១៩៦០ បង្កើនអានុភាពនិងមានឥទ្ធិពលលើតម្លៃប្រេង។
អង្គការនៃប្រទេសនាំចេញប្រេង (OPEC) ត្រូវបានបង្កើតឡើងដើម្បីជាមធ្យោបាយចរចាទាក់ទងនឹងតម្លៃប្រេង និងផលិតកម្មប្រេង។ OPEC មានសមាជិក ១៣ ប្រទេស រួមមានប្រទេសអាល់ហ្សេរី អង់ហ្គោឡា កុងហ្គោ អេក្វាទ័រហ្គីណេ ហ្គាបុង អ៊ីរ៉ង់ អ៊ីរ៉ាក់ គុយវ៉ែត លីប៊ី នីហ្សេរីយ៉ា អារ៉ាប៊ីសាអូឌីត សហព័ន្ធអារ៉ាប់រួម និង វ៉េណេស៊ុយអេឡា។
នៅឆ្នាំ១៩៧៣ ក្នុងឆ្លើយតបទៅនឹងការគាំទ្ររបស់អាមេរិក ប្រទេសអ៊ីស្រាអែលនៅក្នុងអំឡុងសង្រ្គាម Yom Kippur អង្គការ OPEC និងអ៊ីរ៉ង់បានបញ្ឈប់ការផ្គត់ផ្គង់ប្រេងដល់សហរដ្ឋអាមេរិក ដែលនេះមានផលប៉ះពាល់យ៉ាងខ្លាំងទៅលើតម្លៃប្រេង។ OPEC គ្រប់គ្រងតម្លៃប្រេងតាមរយៈយុទ្ធសាស្ត្រកំណត់តម្លៃលើបរិមាណ។ ទីផ្សារប្រេងពីមុនត្រូវបានគ្រប់គ្រងដោយ Seven Sisters ឬក្រុមហ៊ុនប្រេងលោកខាងលិចចំនួនប្រាំពីរ។ ទោះយ៉ាងណាក៏ដោយក្រោយឆ្នាំ១៩៧៣ តុល្យភាពនៃអំណាចទីផ្សារប្រេងបានផ្លាស់ប្តូរឆ្ពោះទៅរកប្រទេសសមាជិក OPEC ។
ព្រឹត្តិការណ៍ពិភពលោកមួយចំនួនបានជួយ OPEC រក្សាការគ្រប់គ្រងលើតម្លៃប្រេង។ ការដួលរលំនៃសហភាពសូវៀតក្នុងឆ្នាំ១៩៩១ និងការប៉ះទង្គិចសេដ្ឋកិច្ចបានរំខានដល់ផលិតកម្មប្រេងរបស់រុស្ស៊ីអស់រយៈពេលជាច្រើនឆ្នាំ។ វិបត្តិហិរញ្ញវត្ថុអាស៊ី ដែលមានការធ្លាក់ចុះតម្លៃរូបិយប័ណ្ណជាច្រើន បានកាត់បន្ថយតម្រូវការប្រេង។ ក្នុងករណីទាំងពីរ OPEC បានរក្សាអត្រាផលិតកម្មប្រេងថេរ។
OPEC+ បានលេចចេញជាធរមាននៅចុងឆ្នាំ២០១៦ ដែលជាការរួមបញ្ចូលគ្នានៃ OPEC និងប្រទេសនាំចេញប្រេងចំនួន ១០ ផ្សេងទៀតដូចជារុស្ស៊ី និងកាហ្សាក់ស្ថាន។ OPEC+ នៅតែមានឥទ្ធិពលខ្លាំងដោយសារកត្តាចម្បង ៣ ៖
១. អវត្ដមាននៃប្រភពប្រេងជំនួសផ្សេងទៀត
២. កង្វះជម្រើសផ្សេងក្រៅពីប្រេងឆៅក្នុងវិស័យថាមពល
៣. ប្រទេសសមាជិក OPEC ជាពិសេស អារ៉ាប៊ីសាអូឌីត មានតម្លៃផលិតកម្មប្រេងទាបបំផុតក្នុងពិភពលោក។
គុណសម្បត្តិទាំងនេះអាចឱ្យ OPEC+ មានឥទ្ធិពលខ្លាំលើតម្លៃប្រេង។ ដូច្នេះហើយ នៅពេលដែលមានប្រេងច្រើនក្នុងទីផ្សារពិភពលោក OPEC+ កាត់បន្ថយកូតាផលិតកម្មរបស់ខ្លួន។ នៅពេលដែលមានប្រេងតិច វាបង្កើនតម្លៃប្រេងដើម្បីរក្សាកម្រិតផលិតកម្មឲ្យមានស្ថិរភាព។
ការរកឃើញប្រភេទប្រេងក្នុងថ្ម (shale oil) នៅអាមេរិកខាងជើងបានជួយសហរដ្ឋអាមេរិកឱ្យសម្រេចបាននូវបរិមាណផលិតកម្មប្រេងដ៏ច្រើន។
យោងតាមរដ្ឋបាលព័ត៌មានថាមពល (EIA) ការផលិតប្រេងរបស់អាមេរិកគឺជិត ១៩,៥ លានបារ៉ែលក្នុងមួយថ្ងៃ (BPD) កាលពីឆ្នាំ២០១៩ ដែលធ្វើឱ្យអាមេរិកក្លាយជាប្រទេសផលិតប្រេងធំជាងគេលើពិភពលោក តាមពីក្រោយដោយរុស្ស៊ី និងអារ៉ាប៊ីសាអូឌីត។ ទោះបីជាយ៉ាងណាក៏ដោយ អារ៉ាប៊ីសាអូឌីតនៅតែជាប្រទេសនាំមុខគេលើពិភពលោកក្នុងការនាំចេញប្រេងតាមពីក្រោយដោយរុស្ស៊ី និងអ៊ីរ៉ាក់។ ការនាំចេញប្រេងរបស់អង្គការ OPEC មានទំហំប្រមាណ ៦០% នៃប្រេងសរុបដែលត្រូវបានជួញដូរជាអន្តរជាតិ។ សូមកត់សម្គាល់ថា ទោះបីជាសហរដ្ឋអាមេរិកជាប្រទេសផលិតប្រេងកំពូល ប៉ុន្តែ OPEC+ ជាអ្នកនាំចេញប្រេងច្រើនជាងគេដោយសារមានចំនួនប្រទេសសមាជិកផលិតប្រេងច្រើន ដែលមានន័យថាពួកគេនៅតែជាតួអង្គសំខាន់ក្នុងដំណើរការកំណត់តម្លៃប្រេងពិភពលោក៕
ជីវប្រវត្តិ: លោកមានបទពិសោធន៍ជិត ១០ឆ្នាំក្នុងប្រព័ន្ធផ្សព្វផ្សាយទូរទស្សន៍ វិទ្យុ និងកាសែតផ្នែកសេដ្ឋកិច្ច អប់រំ និងសង្គម។ បច្ចុប្បន្នលោកជានិពន្ធនាយកសារព័ត៌មាន AMS Economy និង AMS Education។
របាយការណ៍ថ្មីៗ
មើលទាំងអស់ ➧
ព័ត៌មានទូទៅ
មើលទាំងអស់ ➧
កម្មវិធីពិសេសរបស់ AMS ECONOMY
ព័ត៌មានសង្ខេប
Account
Security
Favourite Content