បរទេស៖ អស់រយៈពេលប្រមាណជាង៤ឆ្នាំកន្លងមកហើយដែលប្រទេសមីយ៉ាន់ម៉ាបានធ្លាក់ក្នុងវិបត្តិនយោបាយ និងជំរុញឱ្យវិស័យសេដ្ឋកិច្ចដាំក្បាលចុះ ជីវភាពប្រជាពលរដ្ឋជួបការលំបាកជាបន្តបន្ទាប់ ដែលជាលទ្ធផលរហូតមកដល់ពេលនេះក៏នៅតែមិនទាន់មានភាពល្អប្រសើរឡើងវិញនៅឡើយនោះទេ។ នេះបើយោងតាមរបាយការណ៍ដែលចេញផ្សាយរបស់កម្មវិធីអភិវឌ្ឍន៍អង្គការសហប្រជាជាតិកាលពីពេលថ្មីៗនេះ។
យោងតាមរបាយការណ៍ថ្មីរបស់កម្មវិធីអភិវឌ្ឍន៍អង្គការសហប្រជាជាតិ (UNDP) បានរាយការណ៍ថា មីយ៉ាន់ម៉ា កំពុងប្រឈមមុខនឹងវិបត្តិយ៉ាងធ្ងន់ធ្ងរ ដែលបណ្តាលមកពីការដួលរលំសេដ្ឋកិច្ច ជម្លោះកាន់តែខ្លាំង គ្រោះថ្នាក់អាកាសធាតុដ៏ស្មុគស្មាញ និងភាពក្រីក្រកាន់តែខ្លាំងឡើង។ ក្នុងវិបត្តិនយោបាយរាប់ឆ្នាំរបស់មីយ៉ាន់ម៉ាកំពុងបង្ហាញជារូបភាពដ៏ក្រៀមក្រំនៃប្រជាជាតិមួយដែលកំពុងស្ថិតក្នុងស្ថានភាពស្រពិចស្រពិល ជាមួយនឹងចំនួនប្រជាជនជិតពាក់កណ្តាលកំពុងរស់នៅក្រោមបន្ទាត់នៃភាពក្រីក្រ ខណៈដែលសេវាកម្មសំខាន់ៗបានដួលរលំ និងសេដ្ឋកិច្ចស្ថិតក្នុងភាពច្របូកច្របល់។ ទន្ទឹមនឹងនេះ គេព្យាករណ៍ថា វិបត្តិនឹងកាន់តែអាក្រក់នៅឆ្នាំខាងមុខៗទៀត ដោយសារមើលមិនឃើញពីដំណោះស្រាយនយោបាយនោះទេ។
UNDP បានអំពាវនាវឱ្យមានការចូលរួមជាបន្ទាន់ជាលក្ខណៈអន្តរជាតិ ដើម្បីកាត់បន្ថយការរងទុក្ខវេទនាបន្ថែមទៀត និងការពារការដួលរលំទាំងស្រុង ដោយសារភាពធន់មានដែនកំណត់។ វាក៏ជាផលប្រយោជន៍សម្រាប់ប្រទេសជិតខាង និងសហគមន៍ពិភពលោកទាំងមូលផងដែរ នៅពេលដែលមីយ៉ាម៉ាមានស្ថិរភាព និងសន្តិភាពដែលរីកចម្រើនលើសេដ្ឋកិច្ច, ការពារទ្រព្យសម្បត្តិធម្មជាតិ និងធនធានមនុស្ស, ការពារសុវត្ថិភាព និងសុខុមាលភាពរបស់ពលរដ្ឋ។
គួរកត់សម្គាល់ថា ចាប់តាំងពីឆ្នាំ២០២០ មក ផលិតផលក្នុងស្រុកសរុប (GDP) របស់មីយ៉ាន់ម៉ាបានធ្លាក់ចុះ ៩ភាគរយ។ នៅឆ្នាំ២០២៤ អតិផរណាបានឈានដល់ ២៥,៤ ភាគរយ ដែលប៉ះពាល់អំណាចទិញរបស់គ្រួសារបន្ថែមទៀត។ លើសពីនេះ ឱនភាពពាណិជ្ជកម្មបានកើនឡើងដល់ ២,២ ភាគរយនៃផលិតផលក្នុងស្រុកសរុប ដែលកាន់តែធ្ងន់ធ្ងរឡើងដោយសារការរឹតបន្តឹងយ៉ាងធ្ងន់ធ្ងរលើពាណិជ្ជកម្មឆ្លងដែន ហើយរូបិយប័ណ្ណបានធ្លាក់ចុះយ៉ាងខ្លាំង។ ក្នុងឆ្នាំ ២០២១ រូបិយប័ណ្ណមីយ៉ាន់ម៉ាមានតម្លៃ ១ ៣៣០ ចាត់ ស្មើនឹង ១ដុល្លារអាម៉េរិក ប៉ុន្តែតម្លៃលុយបានធ្លាក់ចុះយ៉ាងខ្លាំងដល់ទៅ ៤ ៥២០ ចាត់ ស្មើនឹង ១ដុល្លារអាម៉េរិកក្នុងឆ្នាំ២០២៥ ដែលធ្វើឲ្យការនាំចូលមានតម្លៃកាន់តែថ្លៃ។ មិនត្រឹមតែប៉ុណ្ណោះ ស្ថានភាពសេដ្ឋកិច្ចកាន់តែអាក្រក់ទៅៗ និងត្រូវបានចូលក្នុងបញ្ជីខ្មៅដោយក្រុមការងារសកម្មភាពហិរញ្ញវត្ថុ (FATF) ពាក់ព័ន្ធនឹងការរខកខានក្នុងការប្រយុទ្ធប្រឆាំងនឹងការលាងលុយកខ្វក់ និងហិរញ្ញប្បទានភេរវកម្ម។ នៅខាងក្រោយបញ្ហានេះ សេដ្ឋកិច្ចខុសច្បាប់របស់មីយ៉ាន់ម៉ាកំពុងទទួលបានផលប្រយោជន៍ ដោយបានក្លាយជាអ្នកផលិតអាភៀន និងហេរ៉ូអ៊ីនឈានមុខគេរបស់ពិភពលោក និងជាក្រុមហ៊ុនផលិតថ្នាំមេតំហ្វេតាមីនធំជាងគេមួយ។ដ ឧស្សាហកម្មត្បូងដែលមានតម្លៃរាប់ពាន់លានដុល្លារក្នុងមួយឆ្នាំនៅតែមិនមានការគ្រប់គ្រងត្រឹមត្រូវ ដែលជំរុញឲ្យមានអំពើពុករលួយ និងការខូចខាតបរិស្ថាន។ បន្ថែមពីនេះ ការលេងល្បែងស៊ីសងខុសច្បាប់ ការជួញដូរមនុស្ស និងប្រតិបត្តិការឆបោកបានរីកដុះដាលនៅតាមព្រំដែននៃប្រទេស។
ជម្លោះដែលកំពុងកើតបន្តក្នុងប្រទេសមីយ៉ាន់ម៉ាបានធ្វើឲ្យមនុស្សជាង ៣,៥ លាននាក់ភៀសខ្លួន និងបានជំរុញមនុស្សជាច្រើនទៀតរត់ទៅរស់នៅតាមព្រំដែន។ ជនភៀសខ្លួនខាងក្នុងប្រទេស (IDPs) ខ្វះជំនួយ និងការការពារសំខាន់ៗ ហើយសហគមន៍កំពុងរងទុក្ខវេទនាដោយសារកង្វះធនធាន។ លើសពីនេះ បញ្ហាភាពអត់ឃ្លានកំពុងឈានដល់កម្រិតមហន្តរាយ ខណៈដែលផលិតភាពកសិកម្មបានធ្លាក់ចុះ ១៦ ភាគរយចាប់តាំងពីឆ្នាំ ២០២១ ដែលភាគច្រើនដោយសារតែជម្លោះ និងគ្រោះមហន្តរាយទាក់ទងនឹងអាកាសធាតុ។ បន្ថែមពីនេះ កង្វះខាតជី តម្លៃសាំងឡើងថ្លៃ និងការរំខានពាណិជ្ជកម្មបានជំរុញឱ្យតម្លៃអង្ករឡើងថ្លៃដល់ ៤៧ ភាគរយក្នុងតំបន់មួយចំនួន។ ការផលិតស្បៀងអាហារត្រូវបានព្យាករណ៍ថានឹងបំពេញតម្រូវការក្នុងស្រុកត្រឹមតែ ២០ ភាគរយប៉ុណ្ណោះនៅពាក់កណ្តាលឆ្នាំ ២០២៥ ដែលអាចបង្កជាគ្រោះទុរ្ភិក្សនៅតាមតំបន់ងាយរងគ្រោះ។ សេវាសាធារណៈក៏រងផលប៉ះពាល់យ៉ាងធ្ងន់ធ្ងរផងដែរ ដោយជាងពាក់កណ្តាលនៃប្រទេសនេះកំពុងខ្វះអគ្គិសនីប្រើប្រាស់ និងមន្ទីរពេទ្យមិនដំណើរការនៅក្នុងតំបន់ជម្លោះ។
ស្ថានភាពសេដ្ឋកិច្ច និងអសន្តិសុខដ៏ធ្ងន់ធ្ងរបានជំរុញឲ្យយុវជនមីយ៉ាន់ម៉ាចំនួន ៣,៧ លាននាក់ធ្វើចំណាកស្រុកទៅប្រទេសថៃនៅឆ្នាំ២០២៣។ អ្វីដែលអាក្រក់ជាងនេះទៅទៀត មនុស្សជាច្រើនប្រឈមមុខនឹងការកេងប្រវ័ញ្ច និងកម្លាំងពលកម្មដោយបង្ខំដោយសារតែចំណាកស្រុកខុសច្បាប់ និងមានការរឹតបន្តឹង ខណៈដែលអ្នកដែលនៅសេសសល់ប្រឈមនឹងហានិភ័យនៃការបង្ខំចូលទៅយោធាមីយ៉ាន់ម៉ា។ លើសពីនេះ អត្រាចុះឈ្មោះចូលរៀននៅសាលាក៏បានធ្លាក់ចុះយ៉ាងខ្លាំងផងដែរ ដោយសារកន្លែងអប់រំត្រូវបានរំខានដោយជម្លោះ និងបញ្ហាសេដ្ឋកិច្ច។ ក្នុងឆ្នាំសិក្សា២០២៣-២០២៤ កុមារជាង ២០ ភាគរយមិនបានចូលរៀននោះទេ។
បច្ចុប្បន្ននេះ ទស្សនវិស័យសម្រាប់មីយ៉ាន់ម៉ានៅតែមិនច្បាស់លាស់។ របាយការណ៍ UNDP បានព្រមានថា ប្រសិនបើនិន្នាការបច្ចុប្បន្ននៅតែបន្ត ភាពក្រីក្រនឹងកើនឡើងបន្ថែមទៀត ការធ្វើចំណាកស្រុកនឹងកាន់តែខ្លាំង ហើយសេដ្ឋកិច្ចដែលផុយស្រួយរបស់ប្រទេសនឹងរងគ្រោះនៅក្រោមសម្ពាធនៃជម្លោះបន្ត និងការផ្តាច់ខ្លួនពីអន្តរជាតិ។ យ៉ាងណាក៏ដោយ ទោះបីជាវិបត្តិរបស់មីយ៉ាន់ម៉ាកាន់តែធ្ងន់ធ្ងរក៏ដោយ ប៉ុន្តែប្រទេសនេះនៅតែមានឱកាសសម្រាប់ការស្តារឡើងវិញ។ របាយការណ៍ UNDP បង្ហាញពីភាពធន់របស់សហគមន៍មូលដ្ឋាន និងសក្តានុពលរបស់អង្គការសង្គមស៊ីវិលក្នុងការកសាងសង្គមឡើងវិញ។ ការចូលរួមជនភៀសខ្លួនតាមរយៈការអប់រំ និងការអភិវឌ្ឍជំនាញអាចជួយរក្សា និងទាក់ទាញទេពកោសល្យ ខណៈដែលការពង្រីកឱកាសសម្រាប់ស្ត្រីក្នុងអាជីវកម្ម និងការងារអាចបង្កើនប្រាក់ចំណូលគ្រួសារ។ មិនត្រឹមតែប៉ុណ្ណោះ ការស្ដារឡើងវិញនូវវិស័យកសិកម្មតាមរយៈដំណាំ និងប្រព័ន្ធធារាសាស្រ្តដែលធន់នឹងអាកាសធាតុ គឺមានសារៈសំខាន់សម្រាប់សន្តិសុខស្បៀង ខណៈដែលការវិនិយោគលើការការពារបរិស្ថានដូចជា ការដាំដើមឈើឡើងវិញ និងការស្ដារឡើងវិញនូវព្រៃកោងកាងអាចការពារវិស័យការងារនាពេលអនាគត៕