ស្វែងយល់វិធីសាស្ត្រការពារខ្លួនដើម្បីបង្ការខ្លួនពីការបោកបញ្ឆោតតាមអនឡាញ

ភ្នំពេញ ​៖ បច្ចុប្បន្ន​​​ បច្ចេកវិទ្យាលើពិភពលោកមានការរីកចម្រើនយ៉ាងខ្លាំង ដែលសង្គម-ជាតិប្រើប្រាស់បម្រើវាជាប្រយោជន៍ដល់ប្រជាជន ប៉ុន្តែវាក៏ត្រូវបានក្រុមជនខិលខូចប្រើប្រាស់ដើម្បីជាឧបករណ៍មួយក្នុងការបោកបញ្ឆោត និងកេងប្រវ័ញ្ចប្រាក់កាសពីប្រជាជនផងដែរ ជាពិសេសនៅក្នុង​សតវត្សរ៍ទី២១ ការឆបោក​តាម​ប្រព័ន្ធអ៊ីនធើរណេត​ និងកម្ចីអនឡាញខុសច្បាប់មាន​ការរីក​ដុះដាល​យ៉ាងឆាប់​រហ័ស​គួរ​ឱ្យ​កត់​សម្គាល់។

សកម្មភាព​នេះ​បាន​ជះឥទ្ធិពល​យ៉ាង​ខ្លាំង​ទៅ​លើ​វិស័យ​នីមួយៗ ជា​ហេតុ​បណ្ដាល​ឱ្យ​មាន​ការបាត់បង់​នូវ​ទ្រព្យសម្បត្តិ និង​ទិន្នន័យ​សម្ងាត់​របស់​បុគ្គល​ជា​ច្រើន។ ជាធម្មតា សកម្មភាព​នេះ​លេច​រូប​ឡើង​ក្នុង​ទម្រង់​ខុសៗ​គ្នា​ជា​ច្រើន ហើយ​សកម្មភាព​នេះ​ត្រូវ​បាន​ប្រព្រឹត្ត​ឡើង​ដោយ​ឧក្រិដ្ឋជន​ឆបោក​ដែល​ពុំ​មាន​អត្តសញ្ញាណ​ត្រឹម​ត្រូវ។

សកម្មភាព​ឆបោក​មាន​ដូចជា Phishing, Vishing និង Smishing ត្រូវ​បាន​គេ​ប្រទះ​ឃើញ​កើត​មាន​ឡើង​ជា​ញឹក​ញាប់ ដោយ​សារតែ​សកម្មភាព​ទាំង​នេះ​គឺ​ជា​ការ​ឆបោក​ដែល​មាន​លក្ខណៈ​ងាយស្រួល ហើយ​ត្រូវ​បាន​គេ​ប្រើ​ក្នុង​គោលបំណង​លួច​យក​ទិន្នន័យ​ដែល​ពាក់ព័ន្ធ​ទៅ​នឹង​គណនី​ធនាគារ និង​ព័ត៌មាន​សម្ងាត់​ដទៃ​ទៀត​ជា​ដើម។

សញ្ញាសម្គាល់​ទូទៅ​របស់ PHISHING

១.​អ៊ីម៉ែល​គួរ​ឲ្យ​សង្ស័យ និង Link ឬ​ឯកសារ​ភ្ជាប់​ដែល​ពុំ​មាន​ប្រភព​ច្បាស់​លាស់ ២.អ៊ីម៉ែល​ឥត​រំពឹង​ទុក ៖ អ៊ីម៉ែល​ដែល​មក​ពី​ប្រភព​មិន​ច្បាស់​លាស់ ៣.សំណើបន្ទាន់ ៖ ប្រសិន​បើ​លោក​អ្នក​ទទួល​បាន​នូវ​ការស្នើ​សុំ​ជា​បន្ទាន់​នូវ​ព័ត៌មាន​ផ្ទាល់​ខ្លួន​របស់​លោក​អ្នក​ដើម្បី​ចូល​ទៅ​កាន់​គណនី​ធនាគារ ដើម្បី​បញ្ជាក់​អត្តសញ្ញាណ​របស់​លោកអ្នក ឬ​ក៏​ដើម្បី​បញ្ជាក់​នូវ​ព័ត៌មាន​គណនី​ធនាគារ​របស់​លោក​អ្នក សូម​កុំ​ចុច​ទៅ​លើ Link ដែល​បាន​ផ្ដល់​ជូន​ណា​មួយ សូម​កុំ​ឆ្លើយ​តប​និង​ផ្ដល់​នូវ​ព័ត៌មាន​ផ្ទាល់​ទាំង​នោះ។​ ៤.ការ Call ដែល​ពុំ​មាន​ប្រភព​ច្បាស់​លាស់ ៖ ប្រសិន​បើ​លោកអ្នក​ទទួល​បាន​នូវ​ការ​ស្នើសុំ​តាម​រយៈ​ការ Call តាម​ទូរស័ព្ទ​ដើម្បី​សុំ​នូវ​លេខ​សម្ងាត់​ធនាគារ​អនឡាញ លេខ​សម្ងាត់​OTP ឬ​ក៏​ព័ត៌មាន​ផ្ទាល់​ខ្លួន​ផ្សេងៗ​ទៀត សូម​កុំ​ឆ្លើយ​តប និង​ផ្ដល់​នូវ​ព័ត៌មាន​ផ្ទាល់​ទាំង​នោះ។ ៥.ភាសា​ខុស​ប្រក្រតី ៖ ប្រសិន​បើ​លោកអ្នក​រក​ឃើញ​នូវ​កំហុស​វេយ្យាករណ៍ និង​អក្ខរាវិរុទ្ធ ទម្រង់​មាន​ភាពមិន​ប្រក្រតី​ដូចជា លេខ ID ឬ​ក៏​មាន​សញ្ញា​វណ្ណយុត្តិ​ដូចជា សញ្ញា​ឧទាន(!) នៅ​ក្នុង​សារ​ដែល​បាន​ផ្ញើ​មក សូម​កុំ​ធ្វើ​ការ​ឆ្លើយ​តប។

ធនាគារ និងគ្រឹះស្ថានហិរញ្ញវត្ថុ នឹង​ពុំ​ស្នើសុំ​ព័ត៌មាន​សម្ងាត់​របស់​លោកអ្នក​មាន​ដូចជា លេខ​សម្ងាត់ លេខ​ OTP លេខ ​PIN ព័ត៌មាន​គណនី​ធនាគារ ព័ត៌មាន​កាត និង​ព័ត៌មាន​សម្ងាត់​ដទៃ​ទៀត​របស់​លោកអ្នក តាម​រយៈ​ការ​ហៅ​ចូល​មក​តាម​ទូរស័ព្ទ តាម​សារ SMS ឬ​ក៏​តាម​អ៊ីម៉ែល នោះឡើយ។

លើសពីចំណុចលើនេះ បច្ចុប្បន្ន ក៏មានលេចរូបរាងការឆបោកបញ្ឆោតតាមរយៈកូដ QR (QR PHISHING ឬ QUISHING) ផងដែរ។ Quishing គឺផ្សំឡើងដោយពីរពាក្យបញ្ចូលគ្នារវាង QR និង Phishing។ វាគឺជាវិធីសាស្រ្តក្នុងការវាយប្រហារ ឆបោកបញ្ឆោត (Phishing) ដោយប្រើប្រាស់កូដ QR (Quick Response Code) ក្នុងគោលបំណងបញ្ឆោតអ្នកប្រើប្រាស់ឱ្យចូលទៅកាន់គេហទំព័រក្លែងក្លាយ ទាញយកកម្មវិធីដែលផ្ទុកមេរោគ ឬទិន្នន័យ ក្នុងគោលបំណងទុច្ចរិត និងក្លែងបន្លំខ្លួនជាអ្នកទទួលប្រាក់។

បញ្ហាដែលបង្កដោយ QUISHING ៖ ១. អ្នកអាចនឹងចូលទៅកាន់គេហទំព័រក្លែងក្លាយនិងទទួលយកព័ត៍មានមិនពិត (illegitimate ឬ phishing website)។ ២. អ្នកអាចនឹងទាញយក (Download) កម្មវិធី ឬឯកសារដែលអាចផ្ទុកមេរោគ (Malware)។ ៣.អ្នកអាចនឹងផ្តល់ព័ត៌មានសម្ងាត់ផ្ទាល់ខ្លួន(Sensitive Personal Data) ទៅឲ្យឧក្រិដ្ឋជន អាចឈានដល់ការបាត់បង់សិទ្ធគ្រប់គ្រង គណនីបណ្តាញសង្គម និងគណនីធនាគារ។ ៤. អ្នកអាចនឹងធ្វើការទូទាត់ប្រាក់ទៅកាន់គណនីទទួលប្រាក់ ឬគណនីធនាគាររបស់ឧក្រិដ្ឋជន។

វិធីសាស្រ្តការពារពី QUISHING ៖ ពិនិត្យមុននឹងស្កេន ៖ អ្នកត្រូវផ្ទៀងផ្ទាត់ប្រភពឲ្យបានច្បាស់លាស់ និងពិនិត្យមើលពីភាពមិនប្រក្រតីលើការរចនាកូដ QR និងបញ្ជាក់ជាមួយបុគ្គលនោះ មុននឹងបន្តស្កេន។ ប្រុងប្រយ័ត្នចំពោះតំណភ្ជាប់ក្លែងក្លាយ ៖ ឧក្រិដ្ឋជនអាចប្រើប្រាស់កូដ QR ក្នុងគោលបំណងប្តូរទិសបន្ត (redirect link) ទៅតំណភ្ជាប់នៃគេហទំព័រក្លែងក្លាយ (phishing website)។  ចែករំលែកចំណេះដឹង ៖ ចែករំលែកបន្តទៅឲ្យក្រុមគ្រួសារ និងមិត្តភក្តិរបស់អ្នកបានដឹង ដើម្បីរួបរួមគ្នាការពារសុវត្ថិភាពឌីជីថលឲ្យបានប្រសើរជាងមុន។

កម្ចីអនឡាញ

អគ្គស្នងការដ្ឋាននគរបាលជាតិ តាមរយៈនាយកដ្ឋានកណ្ដាលសន្ដិសុខ នាពេលកន្លងមកបានឱ្យដឹងថា មានកំណើនប្រជាពលរដ្ឋរាយការណ៍អំពីករណីការផ្ដល់កម្ចីចងការប្រាក់ ដែលមានអ្នកចុះផ្សព្វផ្សាយតាមផ្ទះ, តូបលក់ដូរ, ការដើរចែក និងដាក់ខិតប័ណ្ណតាមយានយន្ត, ទ្វារ ឬរបងផ្ទះ និងការបង្ហោះអនឡាញ ជាដើម។

តាមការវាយតម្លៃលើលក្ខណៈវិនិច្ឆ័យមួយចំនួន កម្ចីទាំងនោះ ត្រូវបានសង្ស័យថា ជាការផ្ដល់កម្ចីខុសច្បាប់ ពីសំណាក់ក្រុមហ៊ុន ឬក្រុមអ្នករកស៊ីចងការដែលគ្មានច្បាប់អនុញ្ញាត។ សញ្ញាណទាំងនោះរួមមាន៖ * ក្រុមនេះមិនមានទីតាំងច្បាស់លាស់ ឬព្យាយាមលាក់បាំងអាសយដ្ឋានកន្លែងរបស់ពួកគេ * គ្មានការពិនិត្យប្រវត្តិឥណទាន ឬវាយតម្លៃលទ្ធភាពសងត្រឡប់ * មានការកាត់ប្រាក់ជាមុន ដោយថាជាសេវាផ្សេងៗ (ខ្ចី ១០០$ បានតែ ៨០$ ឬ ទទួលបានប្រាក់ ៨០$ តែធ្វើលិខិតខ្ចី ១០០$) * អាចមានការទាមទារឲ្យដាក់តម្កល់ជាមួយពួកគេនូវឯកសារច្បាប់ដើម អត្តសញ្ញាណប័ណ្ណ ឬសៀវភៅគ្រួសារ ការតម្រូវឲ្យថតរូបទុកជាភស្តុតាង ឬការសរសេរសែក (មូលប្បទានប័ត្រ)។

បើតាមនាយកដ្ឋានកណ្ដាលសន្ដិសុខ ការខ្ចីប្រាក់ពីកម្ចីខុសច្បាប់ នឹងនាំឲ្យជួបបញ្ហាប្រឈមដូចជា៖ * ធ្លាក់ក្នុងអន្ទាក់បំណុលវ័ណ្ឌក (នឹងមានការណែនាំឲ្យខ្ចីបំណុលថ្មី ដើម្បីយកទៅដោះបំណុលមុន និងការខ្ចីថ្មីជាបន្តបន្ទាប់) * ការប្រាក់ កម្រៃសេវាខ្ពស់ហួសខ្លាំងពីច្បាប់កំណត់, ការពិន័យឲ្យបង់ប្រាក់មិនសមហេតុផល, ការគំរាមកំហែង កៀបសង្កត់ បង្ខិតបង្ខំឲ្យសងប្រាក់ និងការរឹបអូសនានាដោយគ្មានការអនុវត្តនីតិវិធីតុលាការ។

ដើម្បីជាវិធានការបង្ការ ប្រជាជនគួរអនុវត្ត និងសិក្សាលើចំណុចដូជា ៖​ * ការធ្វើកម្ចី គួរតែធ្វើជាមួយគ្រឹះស្ថាន ឬស្ថាប័នដែលមានទីតាំងច្បាស់លាស់ និងមានច្បាប់អនុញ្ញាត * ដាច់ខាតមិនត្រូវធ្វើទំនាក់ទំនងជាមួយក្រុមផ្ដល់ប្រាក់កម្ចីដែលមានចរិតលក្ខណៈដូចរៀបរាប់ខាងលើ * មិនត្រូវផ្ដល់ព័ត៌មានផ្ទាល់ខ្លួន ព័ត៌មានធនាគារ ឬឯកសារច្បាប់ដើម របស់អ្នក ក្រុមគ្រួសារ សាច់ញាតិ ឬមិត្តភក្តិ ទៅឲ្យអ្នកដទៃដែលមិនស្គាល់ច្បាប់លាស់នោះឡើយ​ * ក្នុងករណីពួកគេចូលទីតាំងរបស់អ្នក ត្រូវឆ្លើយបដិសេធការខ្ចីប្រាក់ ស្នើសុំឲ្យចាកចេញ និងត្រូវហៅរកបងប្អូន ឬអ្នកជិតខាងឲ្យមកក្បែជាមួយ * ប្រសិនបើនៅតែមានការជំរុញតឿនឲ្យខ្ចីប្រាក់ ត្រូវសួរនាំអំពីឈ្មោះក្រុមហ៊ុន ឈ្មោះពួកគេ ឈ្មោះម្ចាស់ក្រុមហ៊ុន អាសយដ្ឋានទីតាំង លិខិតអនុញ្ញាតអាជីវកម្ម និងត្រូវផ្ដល់ព័ត៌មានដល់អាជ្ញាធរមូលដ្ឋាន។

ជារួម ដើម្បីចៀសវាងពីការចាញ់បោកជនខិលខូចមួយចំនួនដែលផ្តល់កម្ចីតាមអនឡាញខុសច្បាប់ក្នុងរូបភាពផ្សេងៗ អ្នកនាញក្នុងវិស័យហិរញ្ញវត្ថុ បានលើកឡើងថា បងប្អូនដែលត្រៀមប្រើប្រាស់កម្ចី និងចង់ប្រើប្រាស់កម្ចីត្រូវពិនិត្យ ឬពិភាក្សាជាមួយគ្រឹះស្ថានផ្តល់កម្ចីផ្លូវការ ដែលមានអាជ្ញាប័ណ្ណពីធនាគារជាតិនៃកម្ពុជាត្រឹមត្រូវ៕


របាយការណ៍ថ្មីៗ

មើលទាំងអស់ ➧

ព័ត៌មានទូទៅ

មើលទាំងអស់ ➧

ចំណេះដឹងហិរញ្ញវត្ថុចំនួន៤ សម្រាប់ឪពុកម្តាយក្នុងការបង្រៀនកូនៗពីវ័យកុមារភាពឱ្យចេះសន្សំ

ព្រឹត្តិការណ៍, ហិរញ្ញវត្ថុ

• 11/11/2024

នុងនាមជាអ្នកតម្រង់ផ្លូវដល់កូនៗ គ្មានពាក្យថាលឿនពេកនោះទេក្នុងការចាប់ផ្តើមបង្រៀនកូនរបស់អ្នកអំពីររបៀបសន្សំប្រាក់ និងចំណាយប្រកបដោយការទទួលខុសត្រូវ

សហរដ្ឋអាម៉េរិកបញ្ជាឱ្យក្រុមហ៊ុនផលិតឈីបរបស់តៃវ៉ាន់ TSMC បញ្ឈប់ការលក់បន្ទះឈីបកម្រិតខ្ពស់របស់ខ្លួនទៅឲ្យចិនដីគោក

ព្រឹត្តិការណ៍, សេដ្ឋកិច្ច

• 11/11/2024

ថ្មីៗនេះ ក្រសួងពាណិជ្ជកម្មសហរដ្ឋអាម៉េរិកបានផ្ញើលិខិតមួយច្បាប់ទៅក្រុមហ៊ុន TSMC ដោយដាក់ការរឹតបន្តឹងលើការនាំចេញលើបន្ទះឈីបទំនើបមួយចំនួនដែលជាប្រភេទកម្រិតខ្ពស់ 7 nanometer ឬខ្ពស់ជាងនេះទៅឲ្យចិនដីគោក ដើម្បីហាមឃាត់សមត្ថភាពផលិតរបស់ពួកគេនៅក្នុងការបង្កើនល្បឿនបញ្ញាសិប្បនិម្មិត AI និងអង្គភាពដំណើរការក្រាហ្វិក

តម្លៃប្រេងធ្លាក់ចុះជិត ២ ដុល្លារក្នុងមួយបារ៉ែល បន្ទាប់ពី Donald Trump ឈ្នះឆ្នោត

ព្រឹត្តិការណ៍, សេដ្ឋកិច្ច

• 11/11/2024

តម្លៃប្រេងឆៅម៉ាក Brent ឡើងថ្លៃ ១,៥ ភាគរយ ឬ ៧៤,៦០ ដុល្លារក្នុងមួយបារ៉ែរល ខណៈដែលតម្លៃប្រេងឆៅម៉ាក West Texas Intermediate (WTI) ឡើងថ្លៃ ១,៧ ភាគរយ ៧១,០៦ ដុល្លារក្នុងមួយបារ៉ែល

វត្តមានរបស់ក្រុមហ៊ុន Metal Jewelry ជួយជំរុញសេដ្ឋកិច្ច បង្កើតការងារ អភិវឌ្ឍឧស្សាហកម្មគ្រឿងអលង្ការនៅកម្ពុជា

ព្រឹត្តិការណ៍, សេដ្ឋកិច្ច

• 11/11/2024

វត្តមានរបស់ក្រុមហ៊ុន Metal Jewelry Cambodia បានជួយជំរុញសេដ្ឋកិច្ច បង្កើតការងារ និងអភិវឌ្ឍឧស្សាហកម្មគ្រឿងអលង្ការនៅព្រះរាជាណាចក្រកម្ពុជា

សម្ដេចធិបតី ហ៊ុន ម៉ាណែត ៖ ខេត្ត​កែប ​តូច​តែសម្បូរផ្លូវ និងមានសក្ដានុពល​ស្ទើរគ្រប់វិស័យ

ព្រឹត្តិការណ៍, អចលនទ្រព្យ

• 11/11/2024

មានផ្លូវ​មានកា​រអភិវឌ្ឍ​ ដូច្នេះហើយទើប​រាជរដ្ឋាភិបាលបាន​សាងសង​ផ្លូវជាច្រើន​ខ្សែ​តភ្ជាប់ពីភ្នំពេញ ទៅកាន់​បណ្ដាខេត្ត​នានា​នៅទូទាំងប្រទេសកម្ពុជា

កសិដ្ឋានផលិតសូត្រ សិប្បករអង្គរ ដែលមានអាយុកាលជាង៣០ឆ្នាំ បានបើកដំណើរការឡើងវិញ

ជំនួញ, ព្រឹត្តិការណ៍

• 11/11/2024

កសិដ្ឋានសូត្រសិប្បករអង្គរបានសម្ពោធបើកដំណើរការឡើងវិញបន្ទា​​ប់​ពីបានបិទទ្វារដោយសារ​វិបត្តិ​កូវីដ​-១៩ ក្រោមអធិបតីលោកជំទាវបណ្ឌិត ពេជ ចន្ទមុន្នី ហ៊ុន ម៉ាណែត

សមិទ្ធផលថ្មី​លើទឹកដីខេត្តកែប «វិថីតេជោសន្តិភាព​ឆ្នេរអង្កោល» ត្រូវបានសម្ពោធដាក់ឱ្យប្រើប្រាស់ជាផ្លូវការ

ព្រឹត្តិការណ៍, អចលនទ្រព្យ

• 11/11/2024

សមិទ្ធផលថ្មីមួយទៀតលើទឹកដីខេត្តកែប គឺ«វិថីតេជោសន្តិភាពឆ្នេរអង្កោល» តម្លៃជាង១០លានដុល្លារ ត្រូវបានរៀបចំសម្ពោធដាក់ឱ្យប្រើប្រាស់ជាផ្លូវការហើយ

Bitcoin ហក់ឡើងដល់កំណត់ត្រាតម្លៃលើស៨០,០០០ដុល្លារជាលើកដំបូងក្រោយជ័យជំនះ លោក Trump

ព្រឹត្តិការណ៍, អាជីវកម្មថ្មី និងនវានុវត្ត

• 11/11/2024

តម្លៃទីផ្សាររបស់លុយគ្រីបតូដែលធំជាងគេបំផុតរបស់ពិភពលោក Bitcoin បានបន្តកើនឡើងក្នុងអត្រាកំណើន៨០ភាគរយក្នុងឆ្នាំនេះ

ក្នុងមួយថ្ងៃ មជ្ឈមណ្ឌល​ជាតិផ្ដល់​ឈាមត្រូវការ​ឈាមជិត ​៣០០​ប្លោក​ ដើម្បីសង្គ្រោះជនរង​គ្រោះ

ព្រឹត្តិការណ៍, សេដ្ឋកិច្ច

• 08/11/2024

រៀងរាល់​​៥នាទីម្ដង​ មជ្ឈមណ្ឌលជាតិផ្ដល់​ឈាម​ត្រូវការ​ឈាម​១ប្លោក​ ដើម្បីយកទៅ​ជួយ​សង្គ្រោះជីវិត​មនុស្ស​ដែលរង​គ្រោះ​ត្រូវការឈាមបន្ទាន់​

ចំណេះដឹងហិរញ្ញវត្ថុ ៖ តើច្បាប់ថវិកា ៥០/២០/៣០ គឺជាអ្វី?

ព្រឹត្តិការណ៍, ហិរញ្ញវត្ថុ

• 08/11/2024

ច្បាប់ថវិកា ៥០-២០-៣០ មានគោលបំណងជួយបុគ្គលម្នាក់ៗគ្រប់គ្រងចំណូលដើម្បីមានប្រាក់សម្រាប់គ្រាអាសន្ន និងសន្សំសម្រាប់ចូលនិវត្តន៍។